7 december 2013

Het ergste wat je kan overkomen

Gisteren liep ik door Amsterdam en zag een duif een broodkorst achtervolgen. Het stuk brood waaide over straat, niet heel hard maar toch hard genoeg om de duif het nakijken te geven. Met de borst vooruitgestoken trippelde die duif achter de kort brood aan. Elke keer als hij dichterbij kwam een poging doen om het op te pikken, wat elke keer mislukte. Toch bleef de duif volharden, hij had zijn oog gericht op de broodkorst en de kostelijke maaltijd die het zou vormen dat hij het (waarschijnlijk) tot het einde van de wereld zou volgen.

De broodkorst waaide de straat op, de duif trippelde erachteraan en een auto reed beide plat. Ik kan hiermee de domheid van duiven wel illustreren, maar het is algemeen bekend dat duiven uitermate dom zijn. Beesten die de hele omgeving vergeten, alleen omdat ze voedsel zien mogen best uit de flora en fauna verdwijnen. Het zal geen verlies zijn, alleen maar een kans voor meer intelligente dieren om de niche die dit soort domme wezens invullen over te nemen. Dieren die niet weten dat ze zullen sterven hebben, in mijn ogen, weinig redenen om te blijven leven. En de manier waarop duiven door het leven gaan heeft veel te veel weg van een organisme dat volledig vergeten is dat het uiteindelijk zal sterven.

Ik kan ook niet begrijpen dat mensen die ouder worden zich graag met duiven laten vergelijken. Vroeger toen ik jonger was werd mijn vader aangesproken met "grijze duif" naarmate zijn haar van donkerblond naar grijs-wit veranderde. Hij liet het altijd over zich heen komen, alleen zijn gezicht liet de afkeuring zien. Hij vond het wel vervelend, maar als genoeg mensen het tegen je zeggen hou je wel je mond. Soms is negeren beter dan zinloze pogingen doen om het te stoppen.
En toch is het een vreemde benaming om tegen de ouder-wordende mens te zeggen, want in principe maak je iemand uit voor dodelijk dom wezen dat niet eens weet dat het zal sterven aan het einde van z'n leven. Als we het vanuit een positieve hoek willen benaderen kan je zeggen dat ze het goed bedoelen. Mensen die grijs haar hebben (of krijgen) zijn meestal hard op weg naar hun dood, meestal zijn ze op de helft van het leven. Je zou kunnen zeggen dat ze de dood in de verte, aan de horizon kunnen zien, maar daar wil niemand aan denken. Dat is ook de reden dat anderen je tot een duif willen maken, om die naderende dood te kunnen vergeten. Even ontkennen dat alle leven moet sterven en vergeten dat jezelf onderdeel bent van het leven.

Dat is één kant van de medaille, de andere kant is minder positief en persoonlijk neig ik meer naar deze uitleg. Mensen die ouder worden worden vergeetachtiger, weten vaak niet meer dat ze van voren ook nog leven of raken volledig dement, in de uiterste gevallen. Oudere mensen worden voor de buitenwereld net zo dom als duiven. Wezens die de straat oprennen zodra ze een korst boord zien, waarbij ze elk gevaar uit het oog verliezen. Dat oudere mensen een totaal andere reactiesnelheid hebben als duiven moeten we maar even vergeten, dat is ook niet het punt waar het om gaat. Duiven hebben net zo min oog voor gevaar als oudere mensen ook voor gevaar, omdat ze vergeten zijn dat er gevaar voorkomt. Hierbij even alle uitzonderingen vergeten, niet elke oudere is natuurlijk hetzelfde. Er zijn wel heel veel overeenkomsten en dit is er toevallig één.

Dingen vergeten is op zich ook niet zo erg. Ik vergeet vaak genoeg dingen en iedereen kan genoeg moment opnoemen waarbij ze iets vergeten zijn. Het gaat erom dat je het leven vergeet, je leven vergeet. Iets wat naar mate je ouder wordt steeds vaker voorkomt en dan niet zozeer bij het merendeel van de oudere mensen, maar wel bij de mensen waarbij dementie intreed. Mensen die dement worden zijn zoals duiven. Het enige wat ze nog kunnen is reageren op prikkels, terwijl het leven om hen heen volledig aan ze voorbij gaat. Langzaam vergeten ze het leven, niet alleen het leven dat ze geleden hebben. Ze schuifelen rond, maar weten dat uiteindelijk niet meer. En het ergste van allemaal is dat ze aan het einde, als de dementie hun hersenstructuren steeds verder vernietigt, helemaal vergeten zijn dat ze zullen sterven. Vergeten dat je aan het einde van het leven doodgaat is het ergste wat elk levend wezen kan overkomen. Daarmee verdwijnt de hele zin van het leven, het onvermijdelijke wat we als levend wezen allemaal mee gaan maken. Daar hoor je jezelf altijd van bewust te zijn, dat hoor je te herinneren.

Dat is ook de reden dat ik nooit dement wil worden. Ik wil weten dat ik aan het einde van mijn leven zal sterven. Dat mijn dood vanzelf komt en er niet naar uit hoef te kijken. Doodgaan is essentieel aan het leven en dat wil ik niet vergeten. Ik wil niet aan een tafel zitten met een of andere simpele activiteit voor mij, terwijl het hele leven aan mij voorbij gaat. Dat ik niet meer weet dat ik elk moment zou kunnen sterven. Dat is de grootste hel die je iemand kan geven.

Daarom wil ik ook pleiten voor vrijwillige euthanasie. De keuze om een einde aan je leven te maken voordat je het meest belangrijke van leven vergeet. Ik hoop ook dat men mij laat sterven, mij euthanasie laat plegen wanneer ik in een situatie kom waarbij ik niets meer weet. Of dat nu dementie is of een andere lichamelijke kwestie waardoor ik mijzelf niet meer kan realiseren dat ik ooit dood zal gaan. Ik wil geen duif zijn. Ik wil volledige beschikking over mijn leven hebben en dat wil ik ook over mijn dood. Je hoort je dood aan te zien komen, dat hoort voor iedereen zo te zijn. Laat daarom een mens waardig sterven als hij of zij vergeet dat het sterven het laatste is wat je zal doen. Al wil ik wel toevoegen dat het geheel een eigen keuze is wanneer iemand sterft. Iemand die dement wordt en ondanks alles wil blijven doorleven, op welke manier dan ook, moet die kans krijgen. Het zal niet mijn keuze zijn, maar het recht op een vrije keuze moet er zijn. Het recht om een menswaardige dood te verkiezen moet er zijn. Laat niemand vergeten dat ze uiteindelijk zullen sterven en dat leven een prachtige weg naar de dood is. Laten we onze aanstaande dood nooit vergeten en laat mij sterven als ik het wel vergeet!


Disclaimer: Tijdens het schrijven van deze tekst is geen enkele duif gewond geraakt of om het leven gekomen

Geen opmerkingen: