Pad naar het einde

Aan het leven is in ieder geval één zekerheid: op het einde gaan we allemaal dood. En dat doodgaan ben ik de laatste tijd veel over aan het nadenken. Niet op de manier zoals nu door jouw hoofd gaat, ik zit niet te denken aan een einde aan mijn leven te maken. In tegendeel juist, ik zit gewoon te denken over de dood. Over de gebeurtenissen na de dood, nadat het leven zich een uitweg uit je lichaam heeft gezocht en er niets meer is. Daar denk ik over.

Het eerste wat in mijn hoofd schiet zijn de woorden van mijn wijlen oma. Zij dacht er ook veel over na en dan spraken we daarover. Haar conclusie was altijd: "Het zal er wel goed zijn, want er is nog nooit iemand teruggekomen.." Wijze woorden en mening waar ik ook niet aan zal gaan toornen. Zelfs niet als ik weet dat mijn oma geloviger was dan de paus en het idee van een hemel hoog bij haar in het vaandel stond. Ik ga er voor het gemak ook vanuit dat het goed is na de dood en mocht het anders blijken is dat van latere zorg. We kunnen er toch niet omheen, dood gaan we allemaal.

Vanaf het moment dat we geboren worden zitten we op het pad naar het onvermijdelijke einde. Er zal altijd een einde komen aan een nieuw leven, hoe graag je ook wil vasthouden aan wat het leven je allemaal geeft. Het is ook niet erg om dood te gaan. Om plaats te maken voor het nieuwe leven en een nieuwe invulling van de leven. Alleen zal je het nooit meer meemaken en ik ben daar geen uitzondering in. Ik maak het ook niet mee, uiteindelijk. Net zo goed als mijn oma alles wat er tegenwoordig gebeurt, de wegen die wij inslaan om nergens te komen, niet meer meemaakt. Mijn oma is al lang geleden overleden, op een respectabele leeftijd en ook niet bang om over het onvermijdelijke einde na te denken.

En toch blijft er één ding door mijn hoofd spelen. Niet de momenten nadat je gestorven bent fascineren mij, maar juist de gang ernaar toe. Het proces waarin je lichaam opgeeft en je het leven uit je voelt gaan. Tenminste, dat is mijn vraag. Voel je het leven uit je stromen? Voel je dat je doodgaat? En zo ja, hoe voelt dat dan aan? Op dit moment denk ik dat het aanvoelt als in slaap vallen. Daar merk je in principe ook niets van, terwijl je wel weet dat je in slaap gaat vallen. Je bent slaperig, wilt niet meer wakker zijn en je lichaam geeft aan dat het genoeg is. Je gaat slapen. Ik heb op dit moment het idee dat doodgaan hetzelfde aanvoelt. Je weet dat het eraan zit te komen en uiteindelijk geef je er maar aan toe. Het leven verlaat je lichaam, de wereld gaat op zwart en je wordt nooit meer wakker. En daarna begint het.. mits je natuurlijk gelooft in een leven na de dood.

Daar was mijn oma in ieder geval heel stellig in. Voor haar was er een leven na de dood en zij zou haar rechtmatige plaats in de hemel innemen. Ergens in het midden leek haar wel mooi. Ik gun het haar van harte, al geloof ik totaal niet in een hemel. Een leven na de dood vind ik ook moeilijk voor te stellen. Hoe zou dat eruit moeten zien? Je sterft en ogenblikken (of misschien zelfs uren, net als bij slaap) ben je weer bij volledig bewustzijn, volledig gewaar dat je overleden bent. En daar komen de eerste speculaties al om de hoek kijken, want ik weet niet of je wel bewust kan nadenken over je overlijden. Tijdens het normale leven vinden veel mensen het al ontzettend moeilijk om over hun sterfelijkheid na te denken en dan beseffen ze na hun dood dát ze dood zijn. Ik denk dat hun geest dat niet aan kan, dat ze volledig doordraaien. Als dat tenminste kan na je dood, doordraaien.. Alles na de dood blijft speculatie, gissen naar wat er gaat gebeuren. Als er überhaupt iets zal gebeuren. Het is ook niet belangrijk, niet belangrijk voor mijn gedachten.

Ik denk na over de momenten vlak voor het sterven. De laatste ogenblikken waarbij je de laatste adem uitblaast en het licht definitief uitgaat. Wat er dan gebeurt, hoe je het ervaart. Ik vind dat fascinerend. Vooral omdat iedereen het gaat meemaken. Iedereen zal op een gegeven moment op zijn of haar sterfbed liggen en beseffen dat dit het is. De dood is gekomen en het is geen geraamte met een zeis in een zwarte mantel. Of juist wel, dat je opgehaald wordt en alles. Dat zou op zich uitermate komisch zijn, maar weer speculatie over de momenten ná de dood. Niet over de wegtikkende seconden voordat je lichaam opgeeft. Wat gebeurt daar, wat gaat er door iemands hoofd? Wat zijn de laatste gedachten die je hebt voordat je sterft? Ben je bewust dat je doodgaat of is het als in slaap vallen? Ik kan er mijn hoofd flink over breken en dat een partij gezellig noemen. Het is breinsnoep voor mij, hoe meer hoe beter.

Toch blijft het hoofd uitgaan naar de gebeurtenissen na de dood. Wat dan? Wat is er na? Hebben mensen (levende wezens) echt een ziel. Ik moet dan denken aan het onderzoek van Dokter Duncan MacDougall, beter bekend van de 21 gram-theorie. Hij heeft in de eerste jaren van 1900 de kans gehad om stervende mensen op een weegschaal te leggen en hun moment van overlijden te wegen. Een fascinerend onderzoek waarbij hij moest concluderen dat de mens na het sterven een kleine 21 gram lichter weegt dan daarvoor. Jammer genoeg is er nooit een vervolg-onderzoek geweest en is de conclusie van de goede dokter dat het gewichtsverlies komt doordat de ziel het lichaam verlaat een beetje kort door de bocht. Toch is het interessant dat er nooit een vervolg op zijn studie is gekomen. Waarom niet? Het is toch een fascinerend geheel, dat doodgaan en toch wil de wetenschap er niet aan. Doodgaan, stervende mensen zijn geen onderdeel van wetenschappelijke studies. Alleen de oorzaken van het doodgaan, om deze oorzaken weg te kunnen nemen.

Een gemis, zo wil ik het noemen. Ooit hoop ik dat er iemand de dood werkelijk gaat onderzoeken. Wat er gebeurt als we doodgaan. Welke processen het lichaam doorgaat, welke gedachten de stervende mens heeft. Of er inderdaad een ziel bestaat die het lichaam verlaat. Allemaal vragen die tot op heden onbeantwoord blijven en waar toch iedereen een antwoord op gaat krijgen, aan het einde van je leven. Ik hoop dat ik de antwoorden snel krijg. Ik vind het fascinerende gedachten.